TEMEL KAVRAMLAR - SIKÇA SORULAN SORULAR
Bilgisayarlar ve İletişim Teknolojisi
Bilgisayar Okuryazarlığı Nedir?
Bilgi Okuryazarlığı Nedir?
Internet nedir?
TCP/IP nedir?
Internete kimler dahildir? Kaç tane bilgisayar Internet'e
bağlıdır? Kaç Kişi Internet Kullanıyor?
Internet ne sunar?
Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları
kimler koyar? Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir
mi? Freeware, Shareware, Public Domain gibi kavramlar
ne anlama gelir?
Internet'e erişim nasıl olur?
Modem Nedir?
Yerel Ağ (Local Area Network, LAN) Nedir?
Ethernet Kartı Nedir?
Internet adresi nedir? Alan (Domain) Adı ve IP numarası
ne demektir?
Internet uzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine
ulaşıyorlar ?
Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama
gelir?
Internet'e bağlı tüm bilgisayarların listesini nasıl
alabilirim?
Internet Mühendisliği nedir?
Internet ne kadar güvenli?
Internet'te bilgiler hangi hızlarla iletilir? Bant Genişliği
Nedir? Doluluk Oranı Nedir?
ISDN Nedir?
Frame Relay Nedir?
ATM Nedir?
Internet dışında başka yaygın kullanılan ağlar da var
mı?
Elektronik Para (e-para, e-cash, sanal para) nedir?
Intranet Nedir?
Firewall (Güvenlik Sistemleri) Nedir?
Proxy Servisleri Nedir?
İnternet üzerinden faks gönderebilir miyim?
Cep Telefonları ve İnternet kullanımı
Java Nedir?
Internet Society Nedir?
Internet Kullanım Etiği
Internet'in Sosyal Boyutu (Kişisel Yorumlar)
Internet'in Ticari Boyutu
Internet'in Hukuki Boyutu
Internet-2 Nedir?
Internette Alışveriş Yapmak Güvenli mi?
Web Nedir?
E-Posta (E-Mail) Nedir?
Icq ve Irc Nedir?
Bilgisayarlar ve İletişim Teknolojisi
Bilgisayarlar; her türlü bilgiyi (veri) saklamamızı,
bunlar arasında işlemler yapabilmemizi (programlama)
ve saklanan bilgilere ulaşmamızı sağlayan ve tüm bu
işlemleri "çok hızlı" yapan elektronik cihazlardır.
Ortalama bir bilgisayarın 1 saniyede milyarlarca işlem
(toplama,çıkartma gibi sayılar arası işlemlerden her
türlü bilgiyi saklamaya kadar) yaptığı düşünülürse ortaya
çıkan sistem daha iyi göz önüne getirilebilir. Bilgisayarlar,
tüm bu işlemleri bir takım "bilgisayar programları"
ile yaparlar. Bu programları kullanarak bilgisayarlarda
analizler yapabilir, yazı yazabilir ya da oyun oynayabiliriz.
İletişim teknolojisi ise, birbirinden uzakta bulunan
bilgisayarların birbirleriyle bazı özel tanımlı kurallar
kullanılarak haberleşmesini ve kendi aralarında birinden
diğerine bilgi aktarımını olanaklı kılar. Bilgisayarlar
arası haberleşme, telefon hatları, özel kablolar, elektromanyetik
dalgalar, uydu bağlantıları vb gibi birçok farklı iletişim
ortamı yoluyla yapılabilir.
21. Yüzyıl, klasikleşmiş tanımıyla, Bilgi Teknolojileri
Çağı olacaktır. Teknolojik gelişmeler; mikrodalga fırın,
buzdolabı vb gibi kullandığımız birçok cihazı "zeki"
ve "birbirleriyle konuşabilen -iletişimde bulunabilen-"
cihazlar haline getirmektedir. Bu cihazlar, çevresiyle
haberleşip bilgi alabilmekte, karar verebilmekte ve
diğer cihazlarla haberleşebilmektedir. Tüm bu sistemlerde,
bilgisayarların ve bilgisayar teknolojilerinin "dışardan
görünmeyen" bir şekilde entegrasyonu yatmaktadır.
Bilgisayar Okuryazarlığı Nedir?
Bilgisayar okuryazarlığı, bir insanın bilgisayarı artık
klasikleşmiş birtakım işler için kullanabilmesi ve bilgisayar
teknolojisi kullanılan diğer sistemleri kullanmaya kolayca
adapte olması demektir. Bilgisayar okuryazarı bir insan;
kişisel bilgisayarları fazla zorlanmadan kullanabilir,
bilgisayarlarda temel bazı işlemleri (kelime işlemcilerle
yazı yazma, basit analizler, raporlar yapma, basit çizim
programları kullanma, yazıcı (printer) kullanma) gerçekleştirebilir.
Bilgisayarlar, internet kullanmanın temel araçlarıdır.
Artık standartlaşmış fonksiyonları ve farklı işletim
sistemlerinde dahi olsalar, birbirine benzer çalışma
prensipleri vardır. Sanal alışveriş terminalleri, banka
para çekme makinaları vb gibi sistemleri kullanmayı
bilmek te bilgisayar okuryazarlığının bir parçasıdır.
Hızlı gelişen internet teknolojilerinin hayatın bir
parçası olduğu düşünülürse, ülkelerin "bilgisayar
kullanmayı bilen" nüfusu arttıkça bu teknolojileri
daha verimli, üretime dönük ve gerçekçi kullanacaklarını
söyleyebiliriz. Bilgisayar okuryazarlığı, 21. yüzyılda,
artık "normal okuryazarlık kadar önemli" bir
hale gelmiştir.
Çağdaş toplumlar, bilgisayar okuryazarlık oranlarını
geliştirmede büyük çabalar sarfetmekteler. Söz gelimi,
Avrupa Topluluğu, hedefini koymuş : 2001 yılı sonuna
kadar bütün okullar internete bağlanacak, 2002 yılı
sonuna kadar da, bilgisayar okur-yazarı olmayan hiç
bir öğretmen topluluk bünyesinde kalmayacak!
Bilgi Okuryazarlığı Nedir?
Bilgi okuryazarlığı, bilgisayar okuryazarlığının tamamlayıcısıdır.
Bilgisayar ile yapılan işlerin "anlayarak"
yapılması ve bilginin "yorumlanması" evrelerini
içerir. Internet çok fazla miktarda bilgi barındırır.
Bilgi okuryazarı olan bir insan, internet ve bilgisayar
teknolojisinin temel kavramlarını bilir ve bu bilgi
denizinde kaybolmaz. Şu an okuyor olduğunuz dökümanın
amacı da zaten daha fazla insanı "bilgi okuryazarı"
yapmaktır.
Bilgiye erişimin "çok kolaylaşması" onu iyi
anlamayı ve özümseyerek kullanmayı da beraberinde getirir.
21. yüzyıl, aradığı blgiyi en hızlı bulan, onu özümseyip
kullanan ve yorumlayıp sonuç üreten insanların (bilgi
okuryazarlarının) öp planda olacağı ve başarılı sayılacağı
bir "bilgi devri" olacaktır.
Internet nedir?
Internet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve bilgisayar
sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında
yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.
Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel
olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı
vb) bağlıdır ve geliştirilen bazı özel protokollerle
(TCP/IP) birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi
paylaşımına dayalı birçok işler yapılabilir (dosya alma/gönderme,
sohbet vb gibi). Bilgisayarların bilgiyi saklama (harddisk,
fiberoptik ortam vb gibi), bilgiyi çok hızlı işleme
(veri tabanı programları, bazı analiz programları vb)
özellikjleriyle bilgisayar ağlarının herhangi iki bilgisayar
arasında veri iletişimini olanaklı kılma özellikleri
birleştiğinde ortaya muazzam bir bilgi paylaşım ortamı
çıkar. İşte, internetin felsefesini oluşturan temel
altyapı ana hatlarıyla böyledir.
İnternet bir bilgi teknolojisi sistemidir. Internet,
insanların her geçen gün gittikçe artan "üretilen
bilgiyi saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma"
istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir.
Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar
kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir.
İnternet'i bu haliyle bir bilgi denizine, ya da büyükçe
bir kütüphaneye benzetebiliriz. Internet'e, bakış açımıza
bağlı olarak farklı tanımlamalar da getirebiliriz :
Internet,
Yüzmilyonlarca insanın kendi arasında etkileştiği, bilgi
değiş-tokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları
olan büyük bir topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür.
Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın
olduğu dev bir kütüphanedir.
Milyonlarca bilgisayarın birbirine bağlı olduğu çok
büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır.
Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe söyleyebilecekleri
ortamlar barındıran bir demokrasi platformudur.
Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon
yayınları, günlük gazete servisleri vb gibi uygulamaları
ile aslında internet aynı zamanda bir hayat kolaylaştırıcıdır.
Tüm bu tanımların arakesitinde yer alan ise "Bilgiye
Ulaşım ve Onu Paylaşım, sonrasında da elde edilen bilgiyi
kullanım" dır.
Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek
bilgilerin dolaşım sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya
çıkmasıyla yaşamla daha çok iç içe geçmeye başlamıştır.
Internet farklı bir ortam, farklı bir uzay. Kendi, yazılı
olmayan, kuralları olan; kendi toplumu olan bambaşka
bir uzay. Klasik yaşama biçimlerini, değer yargılarını
değiştiren; hayatımıza yeni kavramlar, yeni uğraşlar
getiren birşey. Hayatımızı etkiliyor. Hem de çok fazla
bir biçimde.
Internet'in etkilerini görmek ve onu hissetmek sanirim
çok daha kolay. Hayatımızda normal şartlarda yaptıklarımızı
göz önüne getirelim ve Internet'in bunları nasıl değiştirdiğini;
bunlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini gözlemleyelim.
Belki bazılarımız için daha az (ya da hiç), bazılarımız
için daha çok (ya da aşırı çok) etkilenmeler olacaktir.
Ancak gerçek olan, önümüzdeki yıllarda Internet olgusu
her yönüyle bizimle olacak ve hayatımızda onunla ilintili
pek çok sey yapıyor olacağız (Ağ üzerinden alışverişler,
uçak/tren rezervasyonları, günlük gazetelere erişim,
bilimsel dergileri okumak gibi.)
Lise'de bir Kimya hocamız vardı. 1930'li yillarda okutulan
ders kitaplarında Elektriğin nasıl tarif edildiğini
bir derste bize şöyle söylemişti :
"Ne idüğü belirsüz, ettiğünden bellidür."
Ne dersiniz, bu tanımı internet için de kullanabilir
miyiz? Sanırım kullanabiliriz. Zira, 2000'li yıllarda
hayatın iyice içine girdi. Banka hesaplarımıza, borsaya
internet üzerinden erişebiliyor ve işlem yapabiliyoruz.
Günlük gazetelere (hem de hepsine!) yarım saat içinde
bedavaya göz atıp, elektronik postalarımızı okuyabiliyoruz.
Eskiden sadece haberleşme özellikleri ön plana çıkan
internet teknolojileri, artık yaşamın içine iyice girmiş
durumda. İnternet ve onun geniş kitlelere ulaşımını
sağlayan WEB teknolojileri bir insanın yaşamını sürdürmesini
sağlayan tüm aşamalarda kullanılıyor.
TCP/IP nedir?
"Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı
bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara
kısaca "internet protokolleri", ya da TCP/IP
protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission Control
Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile veri
iletme/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan,
böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı
kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel
addır. Bir başka değişle, TCP/IP protokolleri bilgisayarlar
arası veri iletişiminin kurallarını koyar.
Bu protokollere örnek olarak, internet üzerindeki bilgisayarlar
arasında dosya alma/gönderme protokolü (FTP, File Transfer
Protocol), Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP
Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolü (Internet
üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma
için geliştirilen *login* protokolü) verilebilir. Adını
sıkça duyduğumuz WWW (ya da web) ortamında birbirine
bağlanmış farklı türden objelerin iletilmesini sağlayan
protokol ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak
adlandırılmaktadır. TCP/IP protokolü aynı zamanda, diğer
iletişim ağlarında da kullanilabilir. Özellikle pek
çok farklı tipte bilgisayarı veya iş istasyonlarını
birbirine bağlayan yerel ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.
Internet'e kimler dahildir? Kaç tane bilgisayar Internet'e
bağlıdır? Kaç Kişi Internet Kullanıyor?
Bütün dünya üzerinde Internet'e; üniversiteler, araştırma
enstitüleri, kamu kuruluşları, pek çok ticari kuruluş
vb gibi değişik yerler bağlıdır ve İnternet'e bağlı
bilgisayar sayısının 2000 yılında başlarında 75 milyon
civarında olduğu tahmin edilmektedir (Bkz aşağıdaki
grafik!). 2000 yılı başlarında, tüm dünyada yaklaşık
150 milyonu aşkın kişi internet kullanmaktadır. Artış
oranlarına bakıldığında, bu sayının 2000 yılı sonunda
300 milyon olacağı; 2006 yılında ise 1 milyarı aşacağı
tahmin edilmektedir.
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, 2008 yılında
dünya ile Mars arasında ilk ağ (network) bağlantısının
gerçekleştirileceğini öngörmektedir (InterPlaNet!).
Internet gelişimi ile ilgili ayrıntılı bigiler Internet
Society web sayfalarından elde edilebilir : http://www.isoc.org/
Aşağıdaki grafikte, tüm dünyada internete bağlı bilgisayar
sayılarının yıllara göre değişimi görülmektedir. Üstel
bir şekilde artım hemen göze çarpar (http://www.webreference.com/).
Mayıs 1999 verilerine göre, internet kullanıcılarının
dünya üzerindeki bölgelere göre dağılımı şöyledir (Kaynak
: http://www.ecommerce.gov) :
Kanada ve ABD %56.6
Asya/Pasifik %27
Avrupa %23.4
Latin Amerika %5.3
Afrika %1.1
Orta Doğu %0.5
1998 yılı verilerine göre, evden ya da işyerinden internete
bağlı insanların toplam nüfusa oranı, ABD, Kanada ve
Baltık Ülkelerinde %35 civarındadır. Bu oran, Almanya
için %10, İngiltere için %15, Japonya için %10, Fransa
için %8, Türkiye için ise %0.5'ten azdır.
Internet ne sunar?
Internet'i bir "iletişim ağı" olarak tanımladıktan
ve bu ağ üzerinde bilgi dolaştığını belirttikten sonra,
internet'in bu altyapı üzerinde neler sunduğunu tahmin
etmek aslında o kadar da güç değil. Bu "iletişim
ağı"nın içinde bulunan her hangi iki bilgisayar
arasındaki en temel işlem çift yönlü bilgi aktarımıdır.
Burada bilgiden kasıt, bilgisayarlardan birinde bulunan
bir dosya, bir bilgisayar programı ya da bir mesaj olabilir.
Internet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen
pek çok servis sunar. Örnek olarak, Internet erişimi
olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse,
Internete bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere
erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi
bilgisayarından da Internet erişimi olan başka bir bilgisayara
dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer
protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, internet uzerindeki
kullanıcılar birbirlerine elektronik posta gönderebilirler.
Bu da, posta iletim protokolü olarak bilinir.
Internet, değişik protokoller aracılığı ile, insanlara
"bilgiye erişim" olanakları sunar. Yani, internet
yardımıyla "her çeşit" bilgiye erişebilirsiniz.
İçerik bakımından, Internetin sundukları bazen insan
hayal gücünü zorlayacak boyutlara varmaktadır. Vizyondaki
filmlerin kısa tanıtımlarını kolayca evimizdeki ekrana
taşıyabilir ya da Amerikan Kongre Kutuphanesi'nde tarama
yapabiliriz. Tübitak arşivine bağlanıp Bilim ve Teknik
dergilerinin yeni ve eski sayılarını tarayabilir, yazıları
okuyabiliriz. Ya da, Hacettepe Üniv.'ne uzanıp o anki
Beytepe Kampüsü sıcaklıklarını grafiksel olarak görebiliriz.
Sanal alışveriş mekanlarında birçok ürün satın alabilir,
her türlü bankacılık işlemlerimizi internet üzerinden
gerçekleştirebiliriz. Başka bir örnek olarak, katılmak
istediğimiz bir bilimsel toplantıya bildirimizi Internet
üzerinden gönderebiliriz. Örnekleri arttırmak mumkun;
Nasa servislerine bağlanıp, son uydu fotoğraflarını
tarayabiliriz; ya da Siir arşivlerine bağlanip siirler
okuyabiliriz. Son yıllarda geliştirilen World Wide Web
(WWW, Web) temelli internet araçları ile bilgiye ulaşım
daha da kolaylaşmış ve ulaşılabilecek bilgiler ve sunulan
servisler miktar ve çeşit olarak artmışlardır. İnternet'in
sundukları; onu kullananların istekleri, hayal güçleri
ve gelişen İnternet teknolojisi ile hep çoğalmaktadır.
Internet, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmak için değişik
'bilgi arama/tarama' yöntemleri de sunar. Internet'in
sunduklari çok geniştir ve bu kadar bilgi arasında,
bilinçsiz bir kullanımla, insan yolunu çok kolay kaybedebilir.
Internet'ten alınabilecek servisler, temel kullanımlar
vb ile ilgili olarak CSS'nin "Internet Üzerinde
Arama/Sorgulama; 'Bazı Başlangıç Noktaları" kısmına
bakılabilir.
Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları
kimler koyar? Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir
mi?
İnternet ile erişilebilen bazı merkezlerde herkese açık
arşivler vardır. Buralarda çok çesitli bilgiler, çok
çesitli programlar bulunur. Bu bilgiler bir konferansın
kayıt formu olabileceği gibi, piyasadaki bir ürünün
tanıtım kılavuzu da olabilir. Bilgi amaçlı dosyalar,
daha çok düz yazı formatındadır ve grafik/ses/animasyon
vb ile içeriği zenginleştirilmiş olabilir. Bunlar daha
çok, bir ürünün tanıtımı, kullanımla ilgili sorunları
çözmede kullanıcıya yol gösterecek bazı destek bilgileri
vb. dir. Ayrıca, web tabanlı ortamlarda, firma reklamları
ve ürün tanıtıcı reklamlara da rastlamaktayız.
Bu tip arşivlerde en çok karşılaşılan dosyalar, çok
değişik amaçlar ve değişik bilgisayar ortamları (PC,
Mac, Unix vb) için geliştirilmiş binlerce çesit ve yüzlerce
giga byte yer tutan bilgisayar programlarıdır (yazılım,
software).
Internet'e erişim nasıl olur?
Pek çok Internet kullanıcısı, Internet'e, çalıştıkları
kurum ya da bulundukları üniversiteler üzerinden erişirler.
Evden olan bağlantılar da, Internet bağlantısı olan
bir eğitim kurumu, ticari kuruluş ya da, ticari olarak
İnternet hizmeti veren kuruluşlar (internet servis sağlayıcı)
üzerinden olur.
Ayrıca, Internet Cafe ve benzeri halka açık merkezler
yoluyla da, internete erişim mümkündür.
Internete erişilen bilgisayarın bağlantısı ya modem
denilen ve telefon hatları üzerinden bağantı yapmayı
sağlayan ilave cihazlarla, ya da isdn, frame relay vb
gibi isimlendirilen daha yüksel hızlı bağlantılarla
olur. Modem bağlantıları ev kullanıcıları için düşünülebilir.
Ayrıca, Kablo TV altyapısı dahilinde de internete bağlanmak
mümkündür.
Internet erişimli TV'ler (Internet TV) de, birçok internet
servisine TV üzerinden bazı ilave cihazlar kullanarak
erişimi olanaklı kılmaktadır.
Modem nedir?
Modem, özellikle evden yapılan internet bağlantılarında;
normal telefon hattı (analog bağlantı) üzerinden bilgisayarlardaki
sayısal (dijital) bilgileri ağ üzerindeki (internet
gibi) diğer bilgisayarlara aktarmayı sağlayan; ya da
tersi çalışarak, başka bilgisayarlardan bilgileri almaya
yarayan bir cihazdır.
Telefon hattı üzerinden bağlantı sağlayan modemlerin
yanında; özel hatlar üzerinden bağlantıyı sağlayan "kablo
modem", isdn modem gibi farklı türleri de vardır.
Yerel Ağ (Local Area Network, LAN) nedir?
Yerel Ağ, aynı haberleşme hattı ile (kablo, telsiz bağlantı)
birbirine bağlı; genel olarak aynı oda veya bina içinde
yerleşmiş bilgisayarlar ve diğer bazı yardımcı cihazlardan
(yazıcılar, tarayıcılar (scanner) vb) oluşan bir yapıdır.
Bir yerel ağ üzerindeki kaynakları ortak kullanabilir
(1 yazıcıyı tüm bilgisayarların kullanması gibi), TCP/IP
ya da başka protokoller kullanarak birbirleriyle veri
alışverişi yapabilir ve bazı iletişim servisleri (sohbet
ortamları gibi) kullanabilirler.
Aynı birimdeki yerel ağlar birbirleriyle değişik ağ
iletişim cihazları kullanarak haberleşebilir ve benzer
şekilde internete de bağlanabilirler.
Ethernet Kartı nedir?
Yerel bir ağda bulunan bilgisayarların birbirleriyle
haberleşmesini sağlar. Her bilgisayara bu kartlardan
bir tane takılır ve sonra da, kablo (ya da bazen telsiz)
bağlantılarla bilgisayarlar arasında bir ağ oluşturulur.İletişim
hızı, telefon ya da kablo hattı kullanan modemlere nazaran
çok yüksektir.
Yerel ağlarda günümüzde her bilgisayar HUB (bazen SWITCH
de kullanılır) denilen ve tüm bilgisayar bağlantıların
tek bir noktada toplandığı ve böylece yerel ağın oluşturulduğu
topolojiler sıkça kullanılır. Daha sonra, hub ya da
switch, başka bir yerel ağ ya da internet bağlantı noktasına
birleştirilerek ağdaki tüm bilgisayarların dış bağlantısı
sağlanır.
Internet adresi nedir? Alan (Domain) Adı ve IP numarası
ne demektir?
İnternet'e bağlı her bilgisayarın kendine özgü bir adresi
vardır. Domain Name System (DNS) olarak adlandırılan
hiyerarşik bir isimlendirme sistemi ile (Internet adresi),
internete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine
isimler verilir. DNS de aslında bir TCP/IP servis protokoludur.
DNS, 'host' olarak adlandırılan internete bağlı tüm
birimlerin yerel olarak bir ağaç yapısı içinde gruplandırılmasını
sağlar. Bu şekilde, bütün adreslerin her yerde tanımlı
olmasına gerek kalmaz. Örnek olarak, itu.edu.tr altında,
ehb.itu.edu.tr, onun altında da, titan.ehb.itu.edu.tr
vb seklinde dallanmış bir çok adres olabilir.
Her bir internet adresine 4 haneli bir numara karşılık
gelir. a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP (Internet
Protocol) numaraları denir. burada, a,b,c ve d 0-255
arasında değişen bir tam sayıdır. (32 bit adresleme
sistemi). Örnek olarak aurora.eng.bahcesehir.edu.tr
için bu numara 193.255.84.10 'dur.
Her internet adresinin ilk kısmı bulunduğu domain'in
network adresini, son kısmı ise makinanın (host) numarasını
verecek şekilde ikiye bölünür. Bir bilgisayar ağında
bulunan makinaların miktarına göre makina numarası için
ayrılan kısmın daha büyük veya daha küçük olması gerekebilir.
Değişik ihtiyaçlara cevap verebilmesi açısından IP adresleri
asağıdaki şekilde gruplanmıştır.
Class A network adresleri 1.0.0.0 adresinden 127.0.0.0
a kadar olan aralığı kaplarlar. Her networkte kabaca
1.6 Milyon makina bulunabilir
Class B network adresleri 128.0.0.0 adresinden 191.255.0.0
adresine kadar olan aralıktadır: 16065 network adresi
ve her networkte kabaca 65500 makina bulunabilir
Class C network adresleri 192.0.0.0 adresinden 223.255.255.0
adresine kadar olan aralıktadır. Herbiri 254 makinadan
oluşan yaklasik 2 milyon network adresi barındırır.
Class D 224 ve 254 arasında kalan adresler herhangi
bir newtwork tanımlamazlar, ileri kullanımlar için rezerve
edilmişlerdir.
127.0.0.1 adresi ve 127.0.0.0 Network'u test ve geliştirme
için kullanılır. 127.0.0.1 adresi her makinanın kendisini
tanımlar buraya gonderilen her şey, sanki bir başka
network'ten geliyormuş gibi makinanıza geri dönecektir.
Bu sayede herhangi bir network bağlantısı olmadan bazı
denemeler yapılarak network yazılımları geliştirilebilir.
Bu domain adreslerinin dağıtımı NIC (Network Information
Center) tarafından yapılır, daha sonra her domain sahip
olduğu adresi kendi ihtiyaçlarına gore parçalayarak
dağıtabilir. Önceleri internet kullanımı bu kadar yaygın
olmadığından, IP numaralarının kurumlara dağıtımında
çok "bonkör" davranılmış. 1990'lı yılların
sonlarında ise, IP numaralarının bitmeye başladığı görülünce
yeni bir adresleme stratejisine doğru da gidilmiştir.
Bu adresleme sisteminde 128 bit uzunluğunda bir sistem
kullanılmıştır. IPv6 olarak adlandırılan yeni adresleme
sisteminde, teorik olarak, 340 trilyon kere trilyon
kere trilyon adet (340'ın yanına 37 sıfır daha koyun
!!) bilgisayarı adreslemek mümkündür. Bu sayı IPv4 için
(32 bit adresleme sistemi) 4 milyar idi.
Bu IP numaralarına (domain adreslerine) karşılık düşen
bir makina ismi de bulunur. Bu sayede makinaların isimleri
daha kolay akılda kalır. Her domain'de o domaine ait
IP numaraları ile bu isimler arasında geçişi sağlayan
bir servis (Domain Name Service) bulunur. Bu servis
aynı zamanda diğer domain'lere ait isimleri ilgili DNS'lere
sorarak öğrenir.
Örneğimize geri dönecek olursak. Bahçeşehir Üniversitesi
bir kaç tane Class C network numarasına sahiptir. (193.255.84.0,
193.255.85.0) .bahcesehir.edu.tr domaininde bulunan
tum IP numaraları 193.255.84. ya da 193.255.85. ile
başlar. Bunlar birer network tanımlar. Bu ağdaki tüm
bilgisayarların adresleri ".bahcesehir.edu.tr"
ile biter. Ayrıca, istenirse, bağımsız alt alanlar da
oluşturulabilir. Söz gelimi, Mühendislik Fakültesi için
"eng.bahcesehir.edu.tr" tanımlanmıştır. Burada
eng, üst ağ altındaki başka bir alt ağı tanımlar. Söz
gelimi bu ağda yer alan aurora ismi verilen makinenin
IP numarası 193.255.84.10 aurora.eng.bahcesehir.edu.tr
şeklindedir.
Dikkat edilirse bir host numarası 1 den 254 e kadar
254 farklı değer alabilir. Zira 0 ve 255 bu numaralandırmada
özel anlamlar içerirler. 0, network'u tanımlarken 255
de o network'teki tum hostları tanımlar.
Bilgisayarlar birbirlerini IP numaralarından tanırlar.
İnsanların aklında kolay kalsın ve hiyerarşik yapılanma
rahat yapılsın diye bunlar alt ağlar, makina adları
gibi isimlendirmelere tabi tutulurlar. Yukarda görüldüğü
gibi, internete bağlı her bilgisayarın (teorik olarak)
bir IP numarası, ve o numaraya karşılık gelen de bir
gerçek adı vardır. İki mekanizma arasındaki dönüştürmelerden
DNS sorumludur.
DNS, ayrıca, İnternet adresini nümerik adrese çevirir.
Domain'ler hiyerarşik DNS adresleme sistemi içindeki
farklı yapıları temsil ederler. Her domain kendi içinde
bağımsız bir topluluktur. Doğal olarak, herkes kafasına
göre gelişi güzel internet domain ismi ve IP numarası
alamaz. Network Information Center (NIC)'e bunun için
başvurmak gerekir. Aksi taktirde karmaşayı siz düşünun!!!
Türkiye için bu numaraların dağıtımı ODTÜ, Ulaknet ve
TTNet tarafından (ticari kullanımlar için) yapılmaktadır.
Internet üzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine
ulaşıyorlar ?
Internet'e bağlı her network şu veya bu şekilde kendisine
bağlantı sağlayan bir servis sunucusuna veya kuruma
bağlıdır. Bu birleşme yerlerinde birden çok bağlantısı
bulunan router'lar bulunur. Bu düğüm noktalarında düğümün
belirli kollarında hangi networklerin bulunduğuna dair
bilgiler (ya routerlar arası haberleşme protokollerinden
ya da sabit tanımlamalardan) yer alır. Bu tanımlara
ek olarak bir de default route tanımı bulunur, düğümde
tanımlı bulunmayan adresler oraya yönlendirilir.
Tüm haberleşme ortalama olarak 100 ila 1000 Byte arasında
yer alan bilgi paketleri şeklinde gerçekleşir. Her paketin
başında nereden gönderildiği (IP adresi) ve nereye gönderildiği
yer alır. Pakedin içeriği kullanılan haberleşmeye göre
büyük farklılıklar gösterir. Bu sayede, örnek olarak
bir mail, üzerinde adres bulunan küçük paketler halinde
düğümden duğüme atlayarak geçer.
Bu yapı çerçevesinde, "bilgiyi isteyen" (istemci)
ve "bilgiyi gönderen" (sunucu) iki ana noktadan
bahsedebiliriz.
İstemci (bilgiyi isteyen) bilgisayar, bu isteğini protokollerde
belirtilen bazı kurallar dahilinde istediği bilginin
olduğu bilgisayara (Sunucu) bildirir. Bu iki bilgisayar
arasında bilginin geçtiği/yönlendirildiği başka bilgisayarlar
da vardır.
Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama
gelir?
Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir
ve bir kuruluşun domain adresi, o kuruluş hangi gruba
dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka
içerir. Ayrıca, ülkelerin 2 harfli tanitim kodları da
(Amerika Birlesik Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin
çoğu ve geniş bir kitleye servis sunan bazı birimler
dışında) adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer
özel amaçlı bir servise (ftp, gopher, www gibi) aitse,
genellikle, bu durum, adresin başında kullanılan bir
kısaltmayla verilir. Asağıdaki liste, adreslerde kullanılan
bazı kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini göstermektedir:
gov : Hükümet kuruluşları
edu : Eğitim kurumları (üniversiteler gibi)
org : Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar
com : Ticari kuruluşlar
mil : Askeri kuruluşlar
net : Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları
gibi)
ac : Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine
kullanılmaktadır)
int : uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar
ftp : FTP Arşiv Sitesi (ön ek)
www : World Wide Web Sitesi (bazen web de kullanılır)
-ön ek-
Bazı ülke kısaltmaları :
tr:Türkiye, jp:Japonya, uk:Ingiltere, it:İtalya, ch:Isviçre,
ca:Kanada, ru:Rusya, id:Endonezya, nl:Hollanda, de:Almanya,
fr:Fransa, il:İsrail, no:Norveç, se:İsveç, fi:Finlandiya,
gr:Yunanistan, hr:Hırvatistan, yu:Yeni Yugoslavya, br:Brezilya,
bg:Bulgaristan
Örnek domain adresleri : hokudai.ac.jp (jp=Japonya),
bilkent.edu.tr (tr=Turkiye), oak.oakland.edu, servis.net.tr,
http://www.microsoft.com/, ftp://ftp.netscape.com/,
tubitak.gov.tr, garbo.uwasa.fi (fi=Finlandiya, http://www.nato.int/.
Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazi domain adlarında
daha farklı sözcük grupları da olabilir ( rl.ac.uk (uk=Ingiltere),
www2.itu.edu.tr gibi). Özellikle .com domain-lerindeki
sıkışmadan dolayı, yeni global domain adları oluşturma
çalışmaları 1997 ortalarında tamamlanmıştır. Yeni kullanıma
açılan alan adları şunlardır :
arts : Sanat ve kültür ile ilgili siteler
firm : Ticari Firmalar
info : Bilgi servisi sunan siteler
nom : Kişisel domainler için kullanılan adresler
rec : Eğlence siteleri
stor : Alışveriş merkezleri, ticari ürün satılan yerler
web : www ile ilgili servis sunan siteler
Internet'e bağlı tüm bilgisayarların listesini nasıl
alabilirim?
Internet adres koleksiyonu yapıyorsunuz sanırım.:-)
Milyonlarca adresten bahsediyoruz. Bunları listelemek
ve almak mümkün değile yakın birşey. Ancak, bir takım
konularda bünyesinde bilgiler, programlar barındıran
popüler servislerin gruplanmış FTP ve Web adreslerini
almak mümkündür. Bazı katalog ve arama servisleri (Yahoo
gibi) bunların kayıtlarını tutarlar. Bunun için, CSS'nin
Temel Internet Servisleri kısmına bakmanız gerekiyor.
Internet Mühendisliği nedir?
'Internet Mühendisi de olur mu canım?' demeyin sakın
cünkü, bir kavramdan günümüzde sıkça soz ediliyor. `Internet
Engineering Task Force' grubu epeydir çalışıyor. Internet'in
sağlıklı çalışması için gerekli tasarımların yapılmasına
`Internet Engineering' diyebiliriz. Internet servis
geliştiricileri ve Internet Servis Hizmeti üreten, protokol
geliştiren kişilere Internet Mühendisi deniyor. Bununla
Internet servislerinden sorumlu bilgisayar mühendisini
kastetmiyoruz. Üniversitelerimizde Internet Mühendisliği
bölümleri de açılırsa hiç şaşırmayın!!!! :-)
Internet Ne Kadar Güvenli?
Internet'in, şu an için, çok fazla güvenli olduğu söylenemez.
Nadiren de olsa, kişisel iletiler (e-posta, e-mail)
kötü amaçlı, profesyonel kişiler tarafından illegal
yollarla ele geçirilebilir. Özellikle ticari kuruluşların
(özellikle de bankaların internet bankacılığı uygulamaları
yapmasıyla birlikte) Internet'i kullanmaya başlamaları
ile birlikte, Internet'te güvenlik probleminin çözümü
için ciddi çalışmalar yapıldı. Web üzerinden iletilen
her türlü bilginin, yeni şifreleme teknikleri ve çok
yüksek hızlı hatlar sayesinde yeterince güvende olduğunu
söyleyebiliriz. Ancak, yine de, kullanıcı şifreleri,
banka kredi kart numaraları ve benzeri gibi gizlilik
içeren bilgileri net üzerinde serbestçe göndermeyin
(e-mail ile, güvenlik kilidi olmayan Web listeleyicileri
ile vb.)
Internette Bilgiler Hangi Hızlarla İletilir? Band
Genişliği Nedir? Doluluk Oranı Nedir?
Band genişliği, bir iletişim ortamının taşıyabileceği
bilgi miktarını gösteren bir ölçüdür. Söz gelimi, ses
iletimi için band genişliği, iletilebilen en yüksek
ve en düşük frekanslar arasındaki farktır (Hertz). Bilgisayarlar
arası haberleşme için de benzer şekilde, band genişliği,
saniyede iletilen bit sayısı ile verilir.
Internet'teki bilgi iletim hızları çeşitlilik gösterir.
Bilgisayarları ve değişik ağları birbirine bağlayan
hatlar, kablo (çoğunlukla fiber optik), uydu ya da radyo
link (yakın birimler için) bağlantılı olabilir. Internette
hat hızı, saniyede iletilen "bit" sayısı ile
(bps, bit/san) ölçülür. Söz gelimi, 64 kilobit/saniye
hızındaki bir hat saniyede 64kbit=65556 bit iletebilir.
Bu da, ideal şartlarda, yaklaşık 8 kilobyte/saniye hızına
denk gelmektedir. Söz gelimi, böyle bir hat ile, tam
kapasite kullanımında, 1 Megabyte'lık bir dosya yaklaşık
2 dakikada iletilecektir. Bir birimin, bağlantılarında
kullanabileceği en fazla hıza "Band Genişliği"
denir. 64kbit/saniye bant genişliği olan bir hattı aynı
anda 10 birime kullandırırsak, buna göre hızımız, en
fazla hızın ortalama %10'una kadar düşer.
Günümüzde bağlantı hızları 9.6kbit/saniyelerden (düşük
hızlı modem bağlantısı) 100Megabit/saniyelere kadar
geniş bir aralıkta değişmektedir. Örnek olarak, 56k
Modemlerle elde edilen hız yaklaşık olarak 53 kbit/san
dir.
Bu da, ideal şartlarda, yaklaşık olarak 5 ila 6 kilobyte/san
lik bir veri transfer hızına karşılık gelir (1 byte=8bit).
Bir hattın bant genişliğinin ne kadarının kullanıldığı,
o hattın doluluk oranını verir. Eğer 64kbit/san lik
bir hat, 1 saat boyunca, %100 çalışırsa; 3600*64kbit
'lik veri aktarımı yapması gerekir. Gerçekte ne kadar
veri aktardığını bulup bu iki sayıyı birbirine oranlarsak,
hattın, o saat için doluluk oranını bulmuş oluruz. Bunu
1 ay boyunca yaparsak, hattın 1 ay boyunca ortalama
% kaç doluluk oranı ile çalıştığını tespit edebiliriz.
Doluluk oranı ne kadar fazlaysa, o hattı kullananların
veri aktarımları da o kadar yavaşlar.
Aşağıdaki tablo, herhangi bir ağ üzerindeki bilgisayarların
ve internet üzerinde bilgisayarlar ve bilgisayar sistemlerininin
birbirleriyle haberleşmesinde kullanılan bazı standart
bağlantı hızlarını göstermektedir (orijinali : http://www.whatis.com/
).
İletim Teknolojisi Hız İletimin Sağlandığı Fiziksel
Ortam Kullanıldığı Yerler
Normal Telefon Hattı 14.4 - 56 Kbps Bakır Tel Evden
bağlantılarda ve bazı küçük ölçekli işletmelerde
Frame Relay üzerinde 56Kbps 56 Kbps Çeşitli Çeşitli
işyerleri
ISDN Basic Rate (BRI) : 64 - 128 Kpbs Primary Rate (PRI)
: 23 tane 64-Kbps kanal ve 1 kontrol kanalı üzerinden
1.544Mbps e kadar BRI : Twisted-pair PRI : T-1 hattı
BRI: Hızlı ev bağlantıları ve küçük ölçekli işyerlerinde
PRI: Orta ve büyük ölçekli işyerlerinde/şirketlerde
-
IDSL 128 Kbps Twisted-pair Hızlı ev bağlantıları ve
küçük ölçekli işyerlerinde Dijital Uydu Bağlantısı (DirecPC)
400 Kbps Elektromanyetik dalgalar Hızlı ev bağlantıları
ve küçük ölçekli işyerlerinde
Frame relay 56 Kbps - 1.544 Mbps Twisted-pair ya da
koaksiyel kablo Şirketlerdeki yerel ağlarla Internet
Servis Sağlayıcıları arasındaki bağlantılarda T-1 (DS1)
1.544 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo Büyük
şirketlerin internet servis sağlayıcılarına bağlantılarında
E-1 (DS1) 2.048 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik
kablo T-1 hatları için Avrupa ülkelerinde kullanılan
standart T-1C (DS1C) 3.152 Mbps Twisted-pair ya da fiber
optik kablo Büyük şirketlerin internet servis sağlayıcılarına
bağlantılarında
T-2 (DS2) 6.312 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik
kablo Büyük şirketlerin internet servis sağlayıcılarına
bağlantılarında
ADSL 1.544 - 8 Mbps Twisted-pair Mevcut telefon altyapısı
üzerinden ev, küçük işyeri ve ortabüyüklüklü şirketlerin
internet bağlantılarında
E-2 8.448 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo
4 tane E-1 sinyali taşır Kablo Modem 512 Kbps - 52 Mbps
Koaksiyel kablo (genellikle Ethernet kullanır); Ev,
işyeri ve okulların bağlantılarında
Ethernet 10 Mbps 10BASE-T (twisted-pair); 10BASE-2 ya
da -5 (koaksiyel kablo); 10BASE-F (fiber optik) Yerel
Ağlarda (LAN) kullanımı çok yaygındır.
E-3 34.368 Mbps Twisted-pair ya da Fiber Optik 16 E-l
sinyali taşır
T-3 (DS3) 45 Mbps Koaksiyel Kablo Internet Servis sağlayıcılarının
internet omurgasına bağlantılarında
OC-1 51.84 Mbps Fiber Optik Internet Servis sağlayıcılarının
internet omurgasına bağlantılarında
Fast Ethernet 100 Mbps 100BASE-T4 (twisted pair); 100BASE-TX
(koaksiyel kablo); 100BASE-FX (fiber optik) 10 Mbps
ethernet kartlarına sahip bilgisayarlar bir Fast Eternet
kullanan LAN'a bağlanabilir.
FDDI 100 Mbps Fiber Optik Büyük şirketlerdeki ya da
servis sağlayıcılarındaki daha geniş ölçekli LAN'larda
T-3D (DS3D) 135 Mbps Fiber Optik ISP to Internet infrastructure
Smaller links within Internet infrastructure E4 139.264
Mbps Fiber Optik 4 E3 kanalı taşır Bu hat üzerinde aynı
anda 1920 kişi birbirleriyle konuşabilir (ses haberleşmesi)
OC-3/STM-1 155.52 Mbps Fiber Optik Büyük şirket omurgaları,
Internet Omurgası E5 565.148 Mbps Fiber Optik 4 E4 kanalı
barındırır. Bu hat üzerinde aynı anda 7680kişi birbirleriyle
konuşabilir (ses haberleşmesi) OC-12/STM-4 622.08 Mbps
Fiber Optik Internet Omurgası
Gigabit Ethernet 1 Gbps Fiber Optik (ve 25 metreye kadar
bakır tel) 10/100 Mbps hızlarıyla birbirine bağlı iş
istasyonları ve bilgisayar ağları GigaBit Eternet switchleri
yolyla haberleşebilir.
OC-24 1.244 Gbps Fiber Optik Internet Omurgası SciNet
2.325 Gbps (15 OC-3 hattı) Fiber Optik Part of the vBNS
backbone
OC-48/STM-16 2.488 Gbps Fiber Optik Internet Omurgası
STM-64 10 Gbps Fiber Optik ------
OC-256 13.271 Gbps Fiber Optik -------
ISDN Nedir?
ISDN (Integrated Services Digital Network), özellikle
normal telefon hatları (ve diğer bazı ortamlar) üzerinden
daha yüksek hızlı entegre ses (analog) ve veri (dijital)
aktarılmasını sağlayan bir dizi iletişim protokolüne
verilen addır. ISDN'de, her iki uçta da, modemin dışında,
bazı özel adaptörler kullanmak gerekir. Bu şekilde,
64kbps ve 128 kbps gibi hızlara (normal hatlar üzerinden)
çıkmak münkün olmaktadır.
ISDN'de iki temel seviye hızı vardır : (1) Basic Rate
(2) Primary Rate. Her iki seviyede de, iki farklı tip
kanal bulunur : B (bearer) kanalları (sayıları birden
çok olabilir) ve D (delta) kanalı (1 tane). B kanalları,
her türlü ses, veri vb taşırlar. D kanalı ise iletişimde
kullanılacak kontrol ve yönlendirme bilgilerini taşır.
"Basic Rate" seviyesi daha çok evden kişisel
kullanımlar ve küçük şirketlerin kullanımları için tasarlanmıştır
ve iki tane 64Kbps B kanalı ile 1 tane 16Kbps D kanalı
içerir. Ulaşılabilecek en yüksek hız 128 Kbps olmaktadır.
"Primary Rate" seviyesi ise, daha yoğun kullanımlar
için tasarlanmıştır ve 23 tane 64Kbps B kanalı (Avrupa
için 30 tane) ve 1 tane 64Kbps D kanalı içerir. Ulaşılabilecek
en yüksek hız ise yaklaşık 7 Mbps e kadar çıkar.
Yeni geliştirilen BISDN (Broadband ISDN) teknolojisi
ise, Frame Relay'a bir alternatif olarak düşünülebilir.
ISDN kullanımı (özellikle evden kişisel bağlantılarda)
artan oranlarda yaygınlaşmaya başlamıştır.
ISDN üzerinden video konferans sistemleri oldukça popüler
uygulamalardır.
Frame Relay Nedir?
Frame Relay, verilerin çok yüksek hızlarda dijital ağlar
üzerinden iletilmesini sağlayan bir teknolojidir. Veriler,
"Frame" olarak adlandırılan paketler halinde
iletilir. Frame Relay, veri aktarımı süresince, kesintisiz
ve sadece o verinin iletileceği (dedicated) bağlantılar
üzerinden yapılır. Bu yüzden, ses ve normal data iletişiminde
pek uygun olmadığını söyleyebiliriz. Frame Relay'de,
iletilen paketler için "iletim sırasında herhangi
bir anda" hata kontrolü yapılmaz. Verinin iletileceği
nokta hata kontrolünden sorumludur. Bunu sonucunda,
paket iletim hızları çok yüksektir ve yaklaşık 1.5-2MBit/saniye
mertebelerine çıkabilir.
ATM Nedir?
ATM (asynchronous transfer mode), bir paket anahtarlama
teknolojisidir. ATM, verileri byte büyüklüğünde hücrelere
(cell) ayırır ve aynı anda 53 hücrelik paketler halinde
iletir. ATM, daha çok donanım tabanlıdır ve yüksek veri
işleme/iletme hızları elde edilebilir. En çok kullanılan
standart hızlar, 155 Mbps ve 622Mbps dir. 10Gbps hızlara
kadar da çıkılmıştır (1996 sonu itibarıyla). ATM, BISDN
protokolünün de en temel elemanıdır.
Internet dışında başka yaygın kullanılan ağlar da
var mı?
Evet var. Bunlardan en yaygın kullanılanları UUCP ve
BITNET'tir. Bunların dışında da firma temelli (Decnet.
Ibmnet) gibi, görev temelli, yerel vb. binlerce ağ vardır.
UUCP ağı, UUCP (Unix-to-Unix Copy Program) protokolü
ile haberleşen sistemleri bünyesinde bulundurur. Bu
protokolde, iki sistem belirli aralıklarla (polling)
biribirlerine bağlanır ve bu iki sistemden herhangi
biri üzerinde birtakım planlı programlar çalıştırırlar
(mail aktarımı, dosya aktarımı, kısaca bir sistemden
diğerine kopyalama). USENET News, ve Mail aktarımı dışında
`tip' gibi programlarla uzaktaki makina uzerinde calışma
olanağı vardır.
BITNET (Because It's Time Network) ise, birbirlerine
NJE protokolü ile bağlı sistemlerden oluşur. BITNET
esas olarak ağac (tree) şeklinde bir yapıya sahiptir,
statik bir yönlendirme vardır. Mail, sınırlı şekilde
FTP ve Telnet (VTAM) desteği vardır. Mail, bir `depola
ve ilet' mantığı ile bir düğümden komşusuna gider, oradan
bir öteye gider. Hatlar kesildiği zaman, ya da makina
yüklü olduğu zaman yolda bir yerde bekler. Internet
ile diğer ağlar arasındaki ileti trafiği için geçiş
görevi yapan merkezlere "internet gateway"
denir. Turkiye'deki "Bitnet-Internet gateway"
Ege Üniversitesi (TREARN, vm.ege.edu.tr) dir (1997 başı
itibarıyla).
Elektronik Para (e-para, e-cash, sanal para) Nedir?
e-para, tam olarak, kullandığınız bilgisayarın sabit
diskinde sizin adınıza bulunan, ve internet üzerinde
yaptığınız alışverişlerde harcayabileceğiniz paradır.
Siz harcama yaptıkça, harcadığınız miktar toplamdan
düşülür. e-para kullanımı pek yaygın değildir. Ancak,
gelecekte sık kullanacağımız bir araç olabilir. Aşağıdaki
satırlar bazılarımıza şu an bir fantazi gibi gelebilir.
Temel olarak, gidip, e-para servisi veren bir bankadan,
kredi kartımızla ya da peşin ödemeyle, bir miktar e-para
alıyoruz. Daha sonra, banka bu miktarı bizim bilgisayarımıza
transfer ediyor.Internet üzerinde bir alışveriş yaptığımızda
da, eğer burada e-para geçiyorsa, sipariş formunda e-para
ile ödeme yapılacağını belirtiyoruz. Miktar otomatik
olarak bilgisayarımızdaki miktardan düşülüyor. Bütün
bu işlemler, e-para servisi veren bankamızdan da kontrol
ediliyor. Bazı uygulamalarda, e-para ödemesi doğrudan
bankadan yapılıyor. Bu durumda, size bir e-posta mesajı
ile, ilgili siparişi alıp almayacağınız soruluyor. Böylece,
alışverişlerde, fiziksel olarak alışageldiğimiz "para
dolaşımı" ortadan kalkıyor.
En popüler 3 dijital para sistemi şunlardır : Digital
Cash (http://www.digicash.com), Cyber Cash (http:www.cybercash.com)
ve First Virtual (http://www.fv.com). Ilgili yerlere
web listeleyicinizle bağlanıp daha ayrıntılı bilgiler
alabilirsiniz. Tüm dünyada, e-para kabul eden banka
sayısı ise hızla artmaktadır.
Intranet Nedir?
Intranet, sadece belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları,
yerel ağları (LAN) ve geniş alan ağlarını (WAN) birbirine
bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır. Yani,
küçük Internet!, Internet'in daha özel bir hali. Intranet'ler
gateway'ler ile diğer networklere bağlanabilir. Temel
oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve
bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır. Intranet'ler,
şirket(ler) içi tele-konferans uygulamalarında ve farklı
birimlerdeki kişilerin biraraya gelebildiği iş gruplarının
oluşturulmasında da kullanılırlar.
Intranet'ler üzerinden HTTP, FTP vb gibi pek çok protokol
uygulamaları çalıştırılabilir. Günümüzde, Intranet'ler
içinde, Web erişimi ile kaynakların kullanımı oldukça
yaygındır.
Bazı şirketlerdeki intranet'lerden, "Firewall"
sistemleri üzerinden (bazı emniyet tedbirleri ile),
Internet çıkışı da yapılmaktadır. Bu sayede, her iki
yönde de ileti trafiği kontrol edilebilmekte ve güvenlik
sağlanmaktadır.
Firewall (Güvenlik Sistemleri) Nedir?
Firewall (Internet Güvenlik Sistemi), internet üzerinden
bağlanan kişilerin, bir sisteme girişini kısıtlayan/yasaklayan
ve genellikle bir internet gateway servisi (ana internet
bağlantısını sağlayan servis) olarak çalışan bir bilgisayar
ve üzerindeki yazılıma verilen genel addır.
Firewall sistemleri, bu engelleme işini, sadece daha
önceden kendisinde tanımlanmış bazı domainlere erişim
yetkisi (telnet,ftp, http vb) vererek yaparlar. Günümüzde,
Internet Servisi veren makinalar oldukça sofistike Firewall
sistemleri ile donanmıştırlar.
Firewall sistemlerinin en önemli kullanımında, bir kuruluşun
yerel ağındaki tüm bilgisayarlar sanki bir duvar arkasındaymış
gibi dış dünyadan erişilmez olurlar. Yerel ağdaki bilgisayarların
internet bağlantıları firewall yüklü bilgisayar üzerinden
olur ve firewall yazılımları, adres çevirme (address
translation) özellikleri sayesinde iç ağdaki tüm internet
bağlantılarının tek bir IP numarasından yapılıyormuş
gibi olmasını sağlarlar. Ayrıca, yerel ağdan dışarıya,
dışardan da yerel ağa olan bağlantıları internet protokolleri
üzerinde sofistike kurallar tanımlayarak kısıtlarlar
bu da yüksek ölçüde ağ güvenliği sağlar.
Proxy Servisleri Nedir?
Proxy servisi, internet üzerindeki yerel bir ağ (ya
da internete bağlı bir bilgisayar) ile, dış dünya arasındaki
ilişkiyi sağlayan bir yardımcı geçiş (gateway) sistemidir.
İki amaç için kullanılabilirler :
Bir proxy servisi (sunucusu), sizin adınıza (proxy'nin
kelime anlamı VEKİL'dir) sizden aldığı "internet'ten
bilgi alma" isteklerini yürütür ve sonucu yine
size iletir. Ancak, aynı anda, bu bilgilerin bir kopyası
da (cache),bu proxy sunucusu üzerinde tutulur ve bir
dahaki erişimde kullanıcının istediği bilgiler doğrudan
ilgili siteden değil de, proxy servisinden gelir; dolayısıyla,
iletişim daha hızlı olur. Internet'e erişim için mutlaka
bir proxy servisine ihtiyaç yoktur, ancak, size en yakın
bir servis noktasındaki proxy servisini kullanmanız,
internet erişiminizi birhayli hızlandıracaktır. Özellikle
evinizden modemle internete erişiyorsanız, proxy servislerini
kullanmanız performansınızı arttırır. Çünkü, istediğiniz
bilgileri, dış bağlantı hızı daha fazla olan proxy bilgisayarı
sizin adınıza alır, siz de kişisel bağlantınızla bu
bilgilere daha hızlı erişmiş olursunuz.
Firewall-güvenlik sistemlerinin kullanıldığı yerlerde,
kullanıcıları çıkışları tek bir makine üzerinden olabilir.
Bu durumda proxy servis makinesi sadece bir aracı olarak
çalışır.
Proxy servisi kullanmanın avantajı çoktur. Herhangi
bir siteden istediğiniz bir bilgi (web sayfası, ftp
dökumanı vb) eğer kullandığınız proxy servisinde henüz
depolanmamışsa, bu bilginin olduğu siteden alınır ve
size iletilir. Ancak, daha sonra başka bir kullanıcı
(ya da siz) aynı dökümanı/bilgiyi istediğinizde, ilgili
döküman/bilgi proxy servisinde depolandığı (cache) için,
doğrudan oradan size iletilir ve erişiminiz de çok daha
hızlı olur.
Proxy servisleri, uluslararası internet bağlantılarındaki
yoğunluğu azaltmak, erişimleri hızlandırmak ve ağı daha
etkin kullanmak için çok yararlı araçlardır.
En popüler proxy servisleri, Web (http), FTP, Gopher
ve Wais internet araçları için tanımlıdır. Web için
proxy tanımlaması ve kullanımı 6. Bölüm'de kısaca anlatılmıştır.
Akademik Ağ üzerinden çıkış yapanlar ya kendi kurumlarındaki
proxy sunucusunu ya da ulaknet'in proxy sunucusunu kullanabilir.
Benzer şekilde, TTNet ve diğer servis sağlayıcıların
da proxy sunucuları vardır. web ve ftp erişiminde bu
servisleri kullanmak her zaman için (ortalama olarak)
performansı arttırır.
Yukarıdakilerin dışında, birçok kuruluşun kendi özel
proxy servisleri vardır. Size en yakın proxy servisini
kullanmanız çoğunlukla en iyi sonucu verir. Bu yüzden,
intrenet servisini aldığınız yerin proxy servisini öğrenin
ve kullanmaya çalışın. Önemli proxy servislerin bir
zincir oluşturarak ortak kullanımına yönelik çalışmalar
da yapılmaktadır.
İnternet üzerinden faks gönderebilir miyim?
Gönderebilirsiniz. Bir kısmı bedava, bir kısmı ise ticari
çalışan bir çok servis, bilgisayarınızda hazırladığınız
bir dökümanı, bazı geçiş noktası bilgisayarlar (faks
servisleri) üzerinden istediğiniz kişiye iletebilir.
Bu servislerin en eskisi ve en çok kullanılanlarından
birisi TPC INT'dir. http://www.tpc.int/ adresinden gerekli
bilgilere ulaşılabilir.
Cep telefonları ve İnternet Kullanımı
Cep telefonları, GSM (-Groupe Speciale Mobile- Global
System for Mobile Communications) şebekeleri üzerinden
dijital haberleşme yapılabilen aygıtlardır. Normal konuşma
(ses iletimi) yanında, veri iletimi (kısa mesaj -SMS-,
bilgi servisleri kullanımı vb) de mümkündür. GSM, çoğunlukla
tüm Avrupa'da ve dünyanın diğer bazı kesimlerinde kullanılan
dijital bir telefon sistemidir. GSM haberleşmesinde
daha çok kablosuz bağlantılar kullanılır. 900 MHz ya
da 1800 MHz frekans bandında çalışır.
Cep telefonlarıyla "yazı tabanlı" bilgi servisleri
(SMS, faks, bilgisayara veri aktarımı gibi) ilk çıktığından
beri verilmektedir. 2000'lerin başından itibaren ise,
cep telefonu kullanarak bilgi servislerine "etkileşimli"
erişimini sağlayan WAP (Wireless Application Protocol)
protokolü kullanılmaya başlanmıştır. WAP destekli web
siteleri (yahoo, cnn gibi) ve buna uygun servisler ve
bu servislere bağlanmayı sağlayan cep telefonları sürekli
yaygınlaşmaktadır. WAP erişimli web siteleri, html'in
türevi bir dille hazırlanmaktadır ve genellikle wap
uyumlu sayfaların uzantısı .wml olmaktadır. WAP siteleri
de, "www" yerine -genellikle- "wap"
ön eki ile isimlendirilmektedir. WAP uyumlu siteleri
normal web gözatıcılarıyla görmek mümkün değildir, ancak
sistemin yayguınlaşmasıyla yeni nesil web gözatıcılarının
buna uygun özelliklerle donatılacaklarını bekleyebiliriz.
Cep telefonu kullanım ücretlerinin ve bu servisin ücretlendirilmesinin
gittikçe düşmesiyle, önümüzdeki yıllarda WAP'lı "internet"
erişiminin yaygınlaşacaktır. Ağ teknolojisi "kablosuz"
(wireless) erişimin "yüksek hızlarda" sağlanması
yönünde gelişimektedir. Öte yandan, cep telefonlarının
bilgisayarlardan daha "kişisel" (kişiye özel)
ve taşınması kolay ve rahat olduklarından, wap teknolojisi
ve bununla beraber de wap erişimi veren siteler süratle
artacaktır.
Java Nedir?
Java, özellikle ağ ve internet uygulamaları için geliştirilmiş
bir programlama dilidir. Platform bağımsızdır ve her
bilgisayarda, ağ üzerindeki her yerde çalışır. web gözatıcıları
(browser) java kodlarını çalıştırmak için, kendi içlerinde
bir "Java Virtual Machine" içerirler.
Günümüzde Java, sadece bilgisayar ve internet uygulamalarında
değil; bilgisayar teknolojilerinin kullanıldığı diğer
alanlarda da (akıllı kart, ev teknolojisi ürünleri -beyaz
eşyalar vb- gibi ) programlama ve kontrol aracı olarak
kullanılmaktadır. Önümüzdeki dönemlerde, aynı ortak
platformu kullanan ama birbirinden farklı gibi görünen
cihazların (bilgisayar, elektronik sistemler, elektrikli/elektronik
ev eşyaları gibi) bu teknoloji yardımıyla aynı ağ üzerinde
bulunacağını ve söz gelimi bilgisayarımızdan evinizdeki
birtakım elektronik/elektrikli eşyaları kontrol edebileceğimizi
düşünebiliriz.
İnternet Society (Internet Grubu) Nedir?
Internet Society (IS), 1992'de kurulan ve amacı internet
ile ilgili gelişimler, yeni çalışmalar için bir nevi
yol göstericilik olan, kar amacı gütmeyen (non-profit)
bir kuruluştur. IS, Internet ile ilgili teknik çalışmaları
yönlendiren ve denetleyen Internet Architecture Board
(IAB)'un çalışmalarını destekler. IAB'nin aktivitelerinden
bir diğeri de, TCP/IP konusunda çalışmalar yapan Internet
Engineering Task Force (IETF) tır. IAB'nin diğer aktiviteleri
arasında, Ağ Teknolojileri ile ilgili çalışmalar yapan
Internet Research Task Force; IP adreslerinin verilmesi
ile ilgili çalışmalar yapan Internet Assigned Numbers
Authority; ve DNS ile ilgili konularda çalışan Internet
Registary grubu gösterilebilir.
Internet Society web adresi : http://www.isoc.org/ .
Buradan ilgili bütün linklere ulaşılabilir.
Internet Kullanım Etiği
Ağ üzerindeki her kullanicının, servisleri, sistemleri
kullanmaları konusundaki sorumluluklarını farketmeleri
önemlidir. Kullanıcı, ağdaki her servise ulaştığında
yaptığı hareketlerden sorumlu olmak zorundadır.
"Internet" ya da kısaca "Net" ,
tek bir ağ değildir, hatta bir birinde ayrı protokollere,
yapılara sahip binlerce irili ufaklı ağların toplamıdır.
Internet'teki bilgi akışı, bir çok değisik ağ'dan gelip
geçmekte, ulasacağı yere öylece varmaktadır. Bu yüzden,
her kullanıcının, kendi bölgesindeki ağ yukünü dengede
tutması gerekmektedir.
Bir ağ kullacısı olarak, başka bilgisayar ağlarına ulasmanıza
izin verilmiş olabilir. Her ağın kendine ait sorumlulukları,
kuralları ve yasakları vardır, Ağ üzerindeki izin verilmiş
işlemler, bu ağdaki sorumlular tarafindan her zaman
izlenebilecek sekilde tasarlanmıştır. Fakat, bir yerde
izin verilen bir hareket , başka bir ağda yasaklanmış
olabilir. Bu kuralları bilmek ve bunlara uymak, kullanıcının
sorumluluğundadır. Sunu unutmayın ki, izin verilen hareketleri
kötü yönde de "YAPABİLİRSİNİZ" , ama yapmanız
gerekmez.
Ağ'ın, özellikle Internet'in kullanımı, bir ayrıcalıktır,
bir "hak" değildir. Bu ayrıcalık, istenildiği
zaman, kötüye kullanım ya da başka sebeplerle, elinizden
alınabilir. Bu kötüye kullanım, bir sistemdeki gizli
bilgileri hileli yollarla almak, kötü, anlaşılmaz mesajlarla
diğerlerini rahatsız etmek, sistemin kaynaklarını kullanıp
sistemi yavaşlatmak, ardarda mesajlar postalayarak başkalarının
e-posta kutularını doldurmak, ağ üzerinde yasalarla
belirlenmiş kuralların dışına çıkmak vs vs olarak sayılabilir.
Bulunduğunuz ağ'ın durumuna gore, disiplin cezasından
işten çıkarilmaya; hesabınızın silinmesinden hapse kadar
cezalara carptırılabilırsiniz.
Bilgisayar Ahlakı Üzerine 10 Altın Kural
Kesinlikle, bilgisayarı, başkalarina zarar vermekte
kullanmayın.
Kesinlikle, bilgisayarla, başkalarının işine mani olmayın.
Kesinlikle, başkalarının dosyalarını karıştırmanın yollarını
aramayın.
Kesinlikle, bilgisayarı hırsızlık yapmakta kullanmayın.
Kesinlikle, bilgisayarı yalancı şahitlikte, sahte delil
hazırlamada kullanmayın.
Kesinlikle, sahibinden izinsiz başkalarının bilgisayar
kaynaklarını kullanmayın.
Kesinlikle, başkalarinin fikirlerini bilgisayarla çalip
kendinize mal etmeyin.
Kesinlikle, sosyal içeriğini düşünmeden bir program
yazmayın.
Kesinlikle, bilgisayarı, saygı ve ilgi göstermeksizin
kullamayın.
Bu kuralların orijinalinin bulunduğu yer : ftp://ftp.unm.edu/ethics/netiquette
Internet'in Sosyal Boyutu
Yaygın bir görüşe göre internet, kişilerin sosyal yaşamlarında
olumsuz etkilere sahiptir. Gerçek dünyadan farklı bir
ortamda, "sanal dünyada, insanlar arası ilişkiler
değişmektedir. Bu bir bakıma doğru. Çoğu durumda birbirleri
ile etkileşen insanlar bir internet adresi, bir e-mail
adresi vb gibi. Öte yandan internet, kişiler arasındakji
mesafe, yaş, cinsiyet, ırk, kültür vb gibi gerçek dünyada
önemli olabilecek pek çok özelliği de ortadan kaldırmaktadır.
Yerinden alışveriş, yerinden bankacılık, hatta işe gitmeden
evden çalışma vb gibi kullanımlar insanın sosyal yaşamını
etkileyebilecek unsurlardır. Bir açıdan bunlar insana
başka işler yapmak için zaman kazandırmakta; öte yandan
başka bir açıdan da tembelliğe itmektedir. Ancak, internet
kullanımının hayatın akışını yönlendiren servislere
kaydığını düşünürsek, artık iş tanımları, yaşam biçimleri
vb değişmeye başlamıştır. Bu yüzden internetin sosyal
boyutunu düşünürken; yaşam kurallarını klasik anlamda
değil de "değiştiği" anlamlarda düşünmekte
fayda var.
Internet'in yadsınamayacak bir başka sosyal boyutu da,
sohbet ortamları yoluyla insanların "tanışması"
ve sosyal ilişkilerin "siber uzaya" taşınmasıdır.
Siber ortamlarda tartışıp mahkemelik olan, buralarda
suç işleyen ya da yeni bir insanla tanışıp arkadaşlığını
ilerletip onunla evlenenlere sıkça rastlanır olmuştur.
Öte yandan, dünyanın öbür ucunda oturan insanlarla hemen
her gün dakikalarca (satlerce?) internet üzerinde sohbet
ediyorken, kapı komşusunu tanımayan ya da yakın arkadaşlarını
aramayı ihmal eden insan tipleri ortaya çıkmaya başladı
bile... Belli ki insanların çoğu, yazılı haberleşmeyi
yüz yüze olana göre tercih ediyorlar. Burada, yazılı
haberleşmenin kişiye verdiği güven duygusu ve dizginleri
elinden tutan taraf için herkesin "kendini"
görmesi muhakkak ki önemli etmenler.
Artık her sabah işimize gelip e-postalarımızı kontrol
ettiğimizde, arkadaşımızdan gelen (ona da başka birinden
ve o başka birine de başka birinden iletilmiş olan -liste
böyle uzar gider...) ıkraları okuyoruz ve kendi kendimize
belki gülüyoruz. Eskiden fıkrakar sesli anlatılırdı.
Hem de topluluk içinde... İnsanlar hep beraber gülerdi...
Alışkanlıklar da değişiyor. :-))))) diye kahkahalar
atan bir siber kültür insan örneği oluyoruz farkında
olmadan...
Şüphesiz ki, internet teknolojileri hayatımızı kolaylaştırıyor.
Burada en çok etkilenen (olumsuz anlamda) tarafımız,
sosyal ilişkilerimiz. Bu yeni durumlar, sosyal bilimlerin
çok ciddi araştırma konuları. 2000'li yıllarda, sosyal
hayatımızdaki değişiklikleri ve bu değişikliklerin ne
kadarının özümsenip ne kadarının reddedileceğini hep
beraber yaşayarak göreceğiz.
Internet'in Ticari Boyutu
Internet'in 1990'ların başlarından itibaren bu kadar
yaygınlaşmasının en temel nedenlerinden birisi ve belki
de en önemlisi "para kazandırabilecek potansiyele
sahip" bir imkan olmasıdır. Bu iletişim ağına bağlı
bilgisayarlar yolu ile alışverişler yapılabilmekte,
borsa/bankacılık işlemleri yerine getirilebilmektedir.
Bu haliyle internet'in "ağ teknolojisi" kimliğinin
yanında bir de "medya" özelliğinden söz edebiliriz.
Internet artık ciddi reklam paralarının dönmeye başladığı
ve şirketlerin ürünlerini pazarladığı bir ortam haline
gelmeye başlamıştır.
Bankalar ve yatırım kurumları, klasik faaliyetlerini
internet üzerine taşımışlar ve böylece siber ortamda
"yüklü miktarlarda" paranın dolaşmasına ön
ayak olmuşlardır. Internet üzerinde kredi kartıyla sanal
mağazalardan alışveriş etmek, ya da bulunduğunuz yerden
çok uzakta bir yayınevinden kitap sipariş etmek; tatil
seçmek ve otel rezervasyonları yapmak çok kanıksanır
ve artık kimseyi şaşırtmayan uygulamalardır.
İnternetin ticari boyutu ile birlikte hayatımıza giren
iki yeni kavram da e-commerce (e-ticaret) ve e-business
(e-iş). İlki, internet üzerindeki her türlü para dolaşımı
faaliyetlerini kapsarken e-iş ise iş bağlantıları, görüşmeler,
haberleşmeler ve anlaşmalar hatta işe yeni birini alırken
internet ortamlarına ilan verme ve ilgili kişilerle
ilişkiye geçme gibi kavramları kapsamaktadır.
Internet'in Hukuki Boyutu
Siber kültür ve siber toplum, büyümeyle beraber kendi
kurallarını da "yazılı" hale getirmeye başlamıştır.
Halen "kontrol edilememe" noktasındaki serbesti
ve kişilik hakları, telif hakları gibi önemli konular,
ticari uygulamalardaki boşluklar, vergilendirme sistemi
gibi birçok "geleneksel hukuk" konuları, bu
"yeni" toplumsal ortama adapte edilmeye çalışılmaktadır.
Internet-2 Nedir?
Internet 2, şu anki internet ağ altyapısının kaldıramayacağı
kadar fazla band genişliği isteyen ileri ağ uygulamalarını
geliştirmek ve geleceğin internetini hızlandırmak amacıyla
yürütülen çalışma ve bu sistemin omurgasına verilen
addır. Internet 2 ile ilgili daha ayrıntılı bilgiler
ve internet2 üzerinde çalışan uygulamalara örnekler,
http://www.internet2.edu/ adresinden alınabilir.
Internette Alışveriş Yapmak Güvenli mi?
SSL ve SET gibi güvenlikli bilgi aktarım teknolojileri
yardımıyla, hem kişisel bilgiler (isim, adres vb) hem
de kredi kartı numarası ve alışveriş bilgileri kimsenin
eline geçmeden güvenli bir şekilde iletilir. Ancak,
kredi kartı numaranızı başka birine vermemelisiniz.
Aslında, gündelik hayatta yaptığımız normal alışverişlerde
karşılaştığımız risklerin benzerleri (belki de daha
azı!) internen üzerinden alışverişte karşımıza çıkmaktadır.
Nasıl ki kredi kartınızı çaldırmanız, kaybetmeniz, kasa
başında unutmanız v.b. gibi normal kullanım riskleri
varsa, internet üzerinden alışverişte de, söz gelimi,
kredi kartı bir başkasına vermişseniz ve kişisel bilgilerinizi
(isim, adres, telefon vb) başkaları biliyorsa, benzer
riskler vardır. Ancak bu risk, genellikle teknolojinin
yetersizliğinden değil tam tersine, yanlış ve bilinçsiz
kullanımından doğmaktadır.
Web Nedir?
İnternet bir bilgi sunma ve bilgiye ulaşma ortamıdır.
Bu işlevler, farklı internet protokolleri kullanılarak
gerçekleştirilir. Söz gelimi, FTP protokolü kurallarını
kullanan programlar ve sunucular yardımıyla internet
üzerinde dosya aktarımı (bir bilgisayardan diğerine
dosya kopyalama) yapılır. Ancak, özellikle multimedia
teknolojilerinin gelişmesi sonucunda, görsellik ve etkileşimlilik
ön plana çıkmıştır. Bu noktada, web (ya da world wide
web) devreye giriyor. Web, birbirinden farklı yapıdaki
bilgileri, aynı ortak platformda insanlara sunan bir
internet teknolojisidir. Web sayesinde kullanıcılar,
renkli resimler ve yazıların iç içe olduğu, animasyon
ve etkileşimliliğin kullanıldığı "sayfalara"
erişirler. Her sayfanın bir adresi vardır. Bu adreslere
URL (uniform resource locator) denir. Web sayfaları
arasında, bağlantılar (link) tanımlanarak birinden diğerine
geçiş mümkün hale gelmektedir. Web sayfaları, internette
"bilgi aktarımını" olanaklı kılan mekanizmalardır.
İnsanlar, web gözatıcısı (browser) adı verilen bilgisayar
programlarıyla, bu tipte hazırlanmış bilgi sayfalarına,
bu sayfaların aderslerini yazarak, bağlanabilirler ve
tüm bu entegre bilgileri görebilirler.
E-Posta (E-Mail) Nedir?
E-Posta (E-Mail), internet üzerinden insanların birbirlerine
mektup göndermelerini olanaklı kılan bir internet protokolüdür.
E-posta gönderilen kişilerin, sadece kendilerine ait
bir e-posta adresleri vardır. Bu sayede mektuplar yerlerine
ulaşır.
ICQ ve IRC Nedir?
ICQ ve IRC, internet üzerinde karşılıklı ya da bir grup
içerisinde "karşılıklı yazışarak" sohbet edilmesini
sağlayan mekanizmalardır.
|